Het grote tuinverlichting woordenboek

Welkom bij ons tuinverlichting woordenboek! Hier vind je de belangrijkste begrippen en technische termen die je tegenkomt in de wereld van buitenverlichting, uitgelegd in eenvoudige taal. Gebruik het als een snel naslagwerk of om je kennis verder te verdiepen via de links naar onze uitgebreide artikelen.

A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | O | P | R | S | T | U | V | W | Y | Z

A

12V (laagspanning): Een veilige, lage elektrische spanning die wordt gebruikt in de meeste moderne doe-het-zelf tuinverlichtingssystemen. De gevaarlijke 230V uit het stopcontact wordt hiervoor omgezet door een transformator.
→ Lees meer in: 12V vs. 230V tuinverlichting: de voor- en nadelen op een rij
230V (hoogspanning): De standaard spanning uit het stopcontact in huis. Voor buitengebruik vereist dit specialistische installatie door een erkende elektricien en het gebruik van speciale grondkabels.
→ Lees meer in: 12V vs. 230V tuinverlichting: de voor- en nadelen op een rij
Aanwezigheidssimulatie: Een functie in slimme verlichtingssystemen die je lampen op willekeurige, natuurlijke tijden in- en uitschakelt om de indruk te wekken dat er iemand thuis is. Ideaal als inbraakpreventie.
→ Lees meer in: Aanwezigheidssimulatie: laat je huis bewoond lijken met slimme verlichting
Aarding / aardedraad: Een extra draad (geel/groen) in een 230V-kabel die de metalen behuizing van een lamp verbindt met de aarde. Het is een cruciale veiligheidsvoorziening die de stroom uitschakelt bij een defect.
→ Lees meer in: Het aarden van 230V buitenverlichting: waarom en hoe?
Accentverlichting: Een van de drie lagen van verlichting. Het doel is om specifieke objecten zoals een boom, beeld of gevel uit te lichten om focus, diepte en drama te creëren.
→ Lees meer in: Functioneel, sfeer of accent: welk type verlichting heb jij nodig?
Armatuur: De fysieke behuizing van een lamp, inclusief de fitting, kap en het montagemateriaal. Het armatuur bepaalt de stijl en de bescherming van de lichtbron.
→ Lees meer in: Materialen voor buitenlampen: rvs, aluminium, koper of kunststof?
Astro-klok: Een slimme timerfunctie die gebruikmaakt van je locatie om de verlichting automatisch in- of uit te schakelen op de actuele tijden van zonsondergang en zonsopgang.
→ Lees meer in: Automatiseer je tuinverlichting op basis van zonsondergang en zonsopgang

B

Backlighting (silhouetverlichting): Een creatieve lichttechniek waarbij de lichtbron achter een object wordt geplaatst en de achtergrond wordt verlicht. Hierdoor wordt het object zelf een donker, dramatisch silhouet.
→ Lees meer in: Silhouetverlichting: objecten laten afsteken tegen een verlichte achtergrond
Bluetooth: Een draadloze technologie voor communicatie over korte afstanden (ca. 10 meter). Sommige slimme lampen kunnen hiermee direct worden bediend, maar met beperkte functionaliteit en bereik in de tuin.
→ Lees meer in: Het verschil tussen een Philips Hue Bridge en Bluetooth bediening
Bolderarmatuur: Een robuuste, staande buitenlamp, meestal tussen de 60 en 100 cm hoog. Wordt gebruikt voor het verlichten van paden en opritten en wordt gekenmerkt door zijn solide, vaak moderne, constructie.
→ Lees meer in: Wat zijn bolderarmaturen en waarom zijn ze zo populair?
Breedstraler (floodlight): Een krachtige spot met een zeer brede stralingshoek (flood), bedoeld om een groot oppervlak, zoals een gevel, haag of oprit, egaal te verlichten.
→ Lees meer in: De rol van de stralingshoek (gradenbundel) bij spots

C

CE-markering: Een verplichte markering waarmee een fabrikant verklaart dat zijn product voldoet aan de Europese veiligheidseisen. Het is een basisvereiste, geen kwaliteitskeurmerk.
→ Lees meer in: Keurmerken voor buitenverlichting (CE, KEMA-KEUR): wat betekenen ze?
Centraaldoos: Een inbouwdoos in een muur of plafond van waaruit elektriciteitsdraden worden verdeeld naar verschillende punten, zoals schakelaars en lichtpunten.
→ Lees meer in: Het aansluiten van een 230V buitenlamp op een centraaldoos
Connector: Een koppelstuk (meestal voor 12V-systemen) waarmee je de kabel van een lamp eenvoudig en waterdicht kunt aansluiten op de hoofdkabel.
→ Lees meer in: Uitleg: populaire 12V systemen
CRI (color rendering index): Een score van 0 tot 100 die aangeeft hoe waarheidsgetrouw kleuren worden weergegeven onder een kunstmatige lichtbron. Een hoge CRI (>80) is belangrijk om planten er ’s avonds natuurlijk uit te laten zien.
→ Lees meer in: CRI (color rendering index): waarom het belangrijk is voor plantenverlichting

D

DEKRA / KEMA-KEUR: Een onafhankelijk en vrijwillig veiligheidskeurmerk. Het geeft aan dat een product door een externe partij is getest en voldoet aan hoge veiligheidsnormen, wat meer zekerheid biedt dan CE.
→ Lees meer in: Keurmerken voor buitenverlichting (CE, KEMA-KEUR): wat betekenen ze?
Diffuus licht: Zacht, verspreid licht zonder harde schaduwen. Wordt vaak bereikt door een melkwitte (opale) kap die het licht egaal verdeelt.
→ Lees meer in: Direct vs. indirect licht: wat is het verschil en wanneer gebruik je wat?
Dimmer: Een apparaat waarmee de lichtsterkte van een lamp traploos kan worden geregeld.
→ Lees meer in: Het belang van dimmers in je tuinverlichtingsplan
Dompeldicht: Een aanduiding voor de waterdichtheid, horend bij IP67. Het armatuur is beschermd tegen tijdelijke onderdompeling.
→ Lees meer in: IP-waardes ontcijferd: van spatwaterdicht (IP44) tot dompeldicht (IP68)
Downlighting: Een lichttechniek waarbij de lichtbron hoog wordt geplaatst en naar beneden schijnt. Het imiteert natuurlijk licht en zorgt voor functionele verlichting zonder verblinding.
→ Lees meer in: Uplighting, downlighting, en backlighting: creatieve lichttechnieken ontrafeld
Driver (LED driver): De moderne term voor een transformator die specifiek is ontworpen voor de lage en stabiele stroomvereisten van LED-verlichting.
→ Lees meer in: Kan ik een halogeenlamp zomaar vervangen door een LED-lamp?

E

E27: De klassieke, grote ‘draaifitting’ die in veel huishoudelijke lampen wordt gebruikt. Ook populair in buitenarmaturen zoals wandlantaarns en prikkabels.
→ Lees meer in: De beste buitenlampen met een E27 fitting

F

Filament LED: Een type LED-lamp dat het uiterlijk van een ouderwetse kooldraadlamp imiteert, met zichtbare ‘gloeidraden’. Combineert een vintage look met de energiezuinigheid van LED.
→ Lees meer in: Verschillende soorten lampen voor in een lichtslinger (LED, filament)
Firmware: De software die is ingebouwd in de hardware van een slim apparaat. Het up-to-date houden van firmware is belangrijk voor veiligheid en nieuwe functies.
→ Lees meer in: Hoe update je de firmware van je slimme lampen?
Fitting: Het onderdeel van een armatuur waar de lichtbron in wordt gedraaid of geklikt, bijvoorbeeld E27 of GU10.
→ Lees meer in: LED lampen vervangen in een buitenarmatuur
Functionele verlichting: Een van de drie lagen van verlichting. Het doel is puur praktisch: het bieden van veiligheid, zichtbaarheid en oriëntatie.
→ Lees meer in: Functioneel, sfeer of accent: welk type verlichting heb jij nodig?

G

Geïntegreerde LED: Een type armatuur waarbij de LED-lichtbron een vast en onvervangbaar onderdeel is van de lamp zelf. Dit maakt slankere designs mogelijk.
→ Lees meer in: Wat is het verschil tussen geïntegreerde LED en een GU10 fitting?
Geofencing: Een slimme functie die de GPS-locatie van je smartphone gebruikt om de verlichting automatisch in te schakelen als je thuiskomt.
→ Lees meer in: Geofencing: je verlichting automatisch aan als je thuiskomt
Gietharsmof: Een waterdichte (IP68) kabelverbinder die wordt gebruikt om kabels onder de grond te repareren. De behuizing wordt gevuld met hars die uithardt tot een massief, waterdicht blok.
→ Lees meer in: Waterdichte kabelverbindingen maken (IP68): een stap-voor-stap handleiding
Grondkabel (YMVK-as): De enige veilige kabel voor 230V-installaties in de grond. Voorzien van een stalen ommanteling (aardscherm) voor bescherming.
→ Lees meer in: Grondkabels voor buiten: welke YMVK-as kabel heb je nodig?
Grondspot: Een armatuur dat volledig in de grond wordt ingebouwd, waardoor het overdag vrijwel onzichtbaar is.
→ Lees meer in: Grondspots kopen: de complete gids voor de perfecte keuze
GU10: Een veelgebruikte fitting voor 230V-spots, herkenbaar aan de twee dikke ‘voetjes’ die je in de fitting draait en klikt.
→ Lees meer in: Wat is het verschil tussen geïntegreerde LED en een GU10 fitting?

H

Halogeen: Een verouderd type verlichting. Halogeenlampen geven warm licht, maar zijn zeer inefficiënt en worden erg heet.
→ Lees meer in: Van halogeen naar LED: de belangrijkste overwegingen
Hub / Bridge: De centrale ‘verkeersleider’ van een Zigbee-smarthome-systeem (zoals de Philips Hue Bridge).
→ Lees meer in: Philips Hue Outdoor: de complete gids voor beginners

I

IFTTT (If This, Then That): Een gratis online dienst waarmee je verschillende apps en apparaten aan elkaar kunt koppelen via simpele ‘als-dit-dan-dat’ regels.
→ Lees meer in: Hoe maak je automatiseringen met IFTTT voor je tuinlampen?
IP-waarde: Een internationale standaard (Ingress Protection) die de beschermingsgraad aangeeft tegen vaste stoffen (eerste cijfer) en water (tweede cijfer).
→ Lees meer in: IP-waardes ontcijferd: van spatwaterdicht (IP44) tot dompeldicht (IP68)

L

Laagspanning: Een veilige, lage elektrische spanning, meestal 12 Volt. De basis van de meeste doe-het-zelf tuinverlichtingssystemen.
→ Lees meer in: 12V vs. 230V tuinverlichting: de voor- en nadelen op een rij
Lichtplan: Een plattegrond van de tuin waarop de posities, types en functies van alle lichtpunten zijn ingetekend.
→ Lees meer in: Het ultieme stappenplan: je eigen tuinverlichting lichtplan maken
Lichtvervuiling: Onnodig of ongewenst kunstlicht dat de nachtelijke omgeving verstoort.
→ Lees meer in: Lichtvervuiling in de tuin voorkomen: 5 praktische tips
Lumen (lm): De eenheid voor de totale hoeveelheid licht die een lamp uitstraalt. Meer lumen betekent meer licht.
→ Lees meer in: Lumen voor dummies: hoeveel licht heb je echt nodig in de tuin?
Loze leiding: Een lege PVC-buis die tijdens de aanleg van de tuin wordt ingegraven. Hiermee kun je in de toekomst eenvoudig nieuwe kabels trekken zonder te hoeven graven.
→ Lees meer in: Een lichtplan maken voor een nog aan te leggen tuin: de beste aanpak

M

Mesh netwerk: Een type draadloos netwerk (gebruikt door Zigbee) waarbij elk apparaat ook fungeert als een signaalversterker. Het signaal ‘hopt’ van lamp naar lamp, wat zorgt voor een groot bereik.
→ Lees meer in: Wat is Zigbee en waarom is het ideaal voor tuinverlichting?
Moonlighting: Een verfijnde downlighting-techniek waarbij een spot hoog in een boom wordt geplaatst. Het licht filtert door de bladeren, wat op de grond een natuurlijk, gevlekt schaduwpatroon creëert.
→ Lees meer in: “Moonlighting”: hoe imiteer je natuurlijk maanlicht in je tuin?
MR16 (GU5.3): Een veelgebruikte ‘steekfitting’ met twee pinnetjes voor 12V-spots.
→ Lees meer in: LED lampen vervangen in een buitenarmatuur

O

Overrijdbaar: Een specificatie voor grondspots die aangeeft dat ze robuust genoeg zijn om het gewicht van een auto te dragen.
→ Lees meer in: De beste overrijdbare grondspots voor je oprit

P

Parallelschakeling: De manier waarop moderne 12V-systemen zijn bedraad. Elke lamp wordt individueel aangesloten op de hoofdkabel. Als één lamp kapotgaat, blijven de anderen branden.
→ Lees meer in: Een kapotte 12V lamp vervangen in een serieschakeling
Patina: De natuurlijke oxidatielaag die zich vormt op materialen als koper en brons. Deze groen- of bruinachtige laag is een beschermende en karakteristieke eigenschap.
→ Lees meer in: Hoe onderhoud je koperen lampen voor een mooie patina?
PIR sensor (passief infra-rood): Het type sensor dat in de meeste bewegingsmelders wordt gebruikt. Reageert op de infrarood-warmtestraling van een bewegend persoon of dier.
→ Lees meer in: Een bewegingsmelder aansluiten op je buitenlamp
Plug-and-play: Een term voor 12V-systemen die zijn ontworpen voor eenvoudige, gereedschapsvrije installatie door middel van voorgevormde, waterdichte connectoren.
→ Lees meer in: Uitleg: populaire 12V systemen
Poedercoating: Een zeer sterke en duurzame laklaag die elektrostatisch wordt aangebracht op metalen armaturen en in een oven wordt uitgehard.
→ Lees meer in: De poedercoating van een buitenlamp is beschadigd, wat nu?
Prikspot: Een spot op een grondpen (spies) die je eenvoudig in de aarde kunt prikken. Zeer flexibel en ideaal voor het uitlichten van planten en bomen.
→ Lees meer in: Prikspots vs. grondspots: wat is de beste keuze voor jouw tuin?

R

Retrofit: Een term voor een nieuwe lamp (meestal LED) die is ontworpen om een-op-een een oude lamp (meestal halogeen) te vervangen in een bestaande fitting.
→ Lees meer in: Van halogeen naar LED: de belangrijkste overwegingen
RGB: Staat voor Rood, Groen, Blauw. Een RGB(W) LED-lamp is een kleurenlamp die miljoenen verschillende kleuren licht kan produceren.
→ Lees meer in: Gekleurde slimme verlichting (RGB): wanneer en hoe gebruik je het?
Ringleiding: Een installatiemethode voor 12V-systemen waarbij de hoofdkabel in een lus terugloopt naar de transformator. Wordt gebruikt om spanningsval over lange afstanden te voorkomen.
→ Lees meer in: Het verschil tussen een ringleiding en een lijnsysteem bij 12V
RVS (roestvrij staal): Een ijzerlegering die beschermd is tegen corrosie. Geeft een strakke, moderne look, maar vereist onderhoud om vliegroest te voorkomen.
→ Lees meer in: RVS buitenlampen: modern, stijlvol en onderhoud

S

Scène: Een vooraf ingestelde combinatie van kleur- en helderheidsinstellingen voor een groep slimme lampen.
→ Lees meer in: Creëer je eigen lichtscènes voor de tuin: van ‘diner’ tot ‘feest’
Schemersensor: Een sensor die de hoeveelheid omgevingslicht meet en de verlichting automatisch inschakelt als het donker wordt.
→ Lees meer in: Een schemerschakelaar installeren: nooit meer handmatig je lampen aanzetten
Sfeerverlichting: Een van de drie lagen van verlichting. Het doel is het creëren van een algemene, zachte en uitnodigende ambiance.
→ Lees meer in: Functioneel, sfeer of accent: welk type verlichting heb jij nodig?
Slimme stekker (smart plug): Een stekker die je in een stopcontact steekt en die je via een app kunt aan- en uitzetten. Wordt gebruikt om ‘domme’ apparaten slim te maken.
→ Lees meer in: Slimme stekkers voor buiten: maak je ‘domme’ tuinverlichting slim
Sokkellamp: Een lage, staande buitenlamp (meestal tot 50 cm hoog), bedoeld voor plaatsing in borders of langs paden.
→ Lees meer in: Sokkellampen: stijlvolle verlichting voor langs je tuinpad
Spanningsval (voltage drop): Het fenomeen waarbij de spanning aan het einde van een lange 12V-kabel lager is dan aan het begin, wat kan resulteren in zwakker brandende lampen.
→ Lees meer in: Spanningsval bij 12V systemen: hoe voorkom je het?
Spuitwaterdicht: Een aanduiding voor de waterdichtheid, horend bij IP65. Het armatuur is beschermd tegen waterstralen uit alle richtingen.
→ Lees meer in: IP-waardes ontcijferd: van spatwaterdicht (IP44) tot dompeldicht (IP68)
Stralingshoek (gradenbundel): De breedte van de lichtbundel van een spot, uitgedrukt in graden (°). Een smalle bundel (<25°) heet een ‘spot’, een brede bundel (>45°) heet een ‘flood’.
→ Lees meer in: De rol van de stralingshoek (gradenbundel) bij spots
Strijklicht (grazing): Een techniek waarbij een lichtbron zeer dicht bij een ruw oppervlak wordt geplaatst, waardoor de textuur ervan op een dramatische manier wordt geaccentueerd.
→ Lees meer in: Het uitlichten van een stenen muur voor extra textuur

T

Transformator (trafo): Een apparaat dat de 230V-hoogspanning uit het stopcontact omzet naar een veilige 12V-laagspanning. Het is het hart van elk 12V-verlichtingssysteem.
→ Lees meer in: Hoe kies je de juiste transformator voor je 12V systeem?

U

Uplighting: Een lichttechniek waarbij de lichtbron laag wordt geplaatst en naar boven schijnt. Wordt gebruikt om objecten zoals bomen en gevels op een dramatische manier te accentueren.
→ Lees meer in: Uplighting, downlighting, en backlighting: creatieve lichttechnieken ontrafeld

V

Vliegroest: Oppervlakkige roestvlekjes op RVS, veroorzaakt door externe ijzerdeeltjes die op het oppervlak landen en gaan roesten. Het is te voorkomen en te verwijderen met correct onderhoud.
→ Lees meer in: RVS buitenlampen en vliegroest: hoe voorkom en verwijder je het?

W

Wall washing: Een techniek om een groot, verticaal oppervlak (zoals een muur) in een brede, egale en zachte gloed te zetten.
→ Lees meer in: Muurverlichting: meer dan alleen een up-down lighter
Watt (W): De eenheid voor elektrisch vermogen. Bij LED-verlichting zegt het wattage vooral iets over het energieverbruik, en niet langer over de lichtopbrengst.
→ Lees meer in: Hoe bereken je de totale wattage van je lichtplan?
WEEE: Afkorting voor ‘Waste of Electrical and Electronic Equipment’. Het symbool (doorgekruiste container) geeft aan dat het product als elektronisch afval moet worden ingeleverd.
→ Lees meer in: Het recyclen van oude lampen en armaturen

Y

YMVK-as: De specifieke naam voor een 230V-grondkabel in Nederland, voorzien van een stalen aardscherm voor veiligheid.
→ Lees meer in: Grondkabels voor buiten: welke YMVK-as kabel heb je nodig?

Z

Zigbee: Een draadloos communicatieprotocol speciaal voor smarthome-apparaten. Het creëert een betrouwbaar ‘mesh netwerk’ en is de technologie achter systemen als Philips Hue.
→ Lees meer in: Wat is Zigbee en waarom is het ideaal voor tuinverlichting?
ZLVS (Zeer Lage Veiligheidsspanning): De officiële, technische term voor een veilige, lage spanning (zoals 12V) waarbij het risico op een gevaarlijke elektrische schok verwaarloosbaar is.
→ Lees meer in: 12V vs. 230V tuinverlichting: de voor- en nadelen op een rij